CON DÂU NÉM ĐŨA, TRỪNG MẮT HÉT LÊN, CHỬI TÔI LÀ “LOẠI ĐỒ ĂN BÁM NHƯ BÀ, IM ĐI CHO ĐỠ NH//ỤC”, TÔI CHỈ BIẾT IM LẶNG, CHỜ ĐỢI TỚI NGÀY HỌP HỌ….
CON DÂU NÉM ĐŨA, TRỪNG MẮT HÉT LÊN, CHỬI TÔI LÀ “LOẠI ĐỒ ĂN BÁM NHƯ BÀ, IM ĐI CHO ĐỠ NH//ỤC”, TÔI CHỈ BIẾT IM LẶNG, CHỜ ĐỢI TỚI NGÀY HỌP HỌ….
Tôi, Nguyễn Thị Duyên, một bà lão đã ngoài 80 tuôi, từng là bóng lưng nhỏ nhoi trong căn nhà mà tôi đã góp bàn tay, giọt mồ hôi dựng nên. Cả cuộc đời lầm lũi, tôi cứ ngỡ chỉ cần chịu đựng và nhịn nhục là đủ giữ được yên ổn. Nhưng bữa cơm tối hôm đó, giữa ánh đèn vàng hắt lên nền gạch loang lổ, khi tôi vừa gắp miếng cá kho đặt vào bát cho con dâu thì nghe tiếng đôi đũa ném xuống mặt bàn chát chúa.
Phan, con dâu tôi, không thèm giấu ánh mắt khinh miệt, trừng trừng nhìn tôi, miệng ném ra từng chữ như từng nhát dao:
“Loại ăn bám như bà, im đi cho đỡ nhục.”
Cả gian phòng lặng ngắt, chỉ còn tiếng thìa chén va vào nhau lạnh lẽo, không ai ngẩng lên. Con trai tôi, Minh, từng bám váy tôi chạy theo đi chợ mỗi sáng, giờ chỉ cúi gằm mặt, chẳng dám bênh mẹ một câu. Tôi lặng lẽ nhìn từng người, không oán trách, không một giọt nước mắt, chỉ buông nhẹ một câu:
“Ngày mai họp gia tộc, mày nhớ đến đủ mặt nhé.”
Tôi biết rõ mình đang bị coi là người thừa trong chính ngôi nhà của mình. Đêm ấy, khi mọi người đã lên phòng, tôi trở về căn phòng nhỏ cuối hành lang, căn phòng tôi vẫn gọi là “phòng ở tạm” nhưng thực chất là nơi người ta gạt tôi khỏi sinh hoạt chung. Tôi ngồi xuống giường tre, mở ngăn tủ cũ, lôi ra chiếc USB đã ngả màu, trên có tên tôi cùng logo công ty gỗ Nguyễn Duyên – cái tên mà cả đời tôi cùng chồng gìn giữ, nay đã không còn ai nhắc đến.
Trong USB ấy là cả cuộc đời tôi: các hợp đồng, giấy tờ cổ phần, bằng chứng tôi là cổ đông lớn nhất công ty. Bao năm qua, tôi chưa từng đem ra nói với ai, vẫn nghĩ chỉ cần im lặng là được an yên. Nhưng giờ thì tôi hiểu, im lặng quá lâu, người ta sẽ quên luôn cả sự tồn tại của mình. Sáng sớm, tôi rời nhà khi mọi người còn ngủ. Tôi đi thẳng đến trụ sở công ty, nơi ngày trước mình từng đứng ký giấy, từng cười nói rôm rả. Cô lễ tân trẻ không nhận ra tôi, còn tưởng là người khách lạ, cho đến khi một nhân viên cũ – giờ đã là trưởng phòng – bước ra, sững người nhận ra tôi. Tôi trao cho anh chiếc USB cùng giấy tờ cổ phần, anh kiểm tra hồ sơ, xác nhận:
“Bác Sáu vẫn là cổ đông lớn nhất, quyền phủ quyết chưa ai thay đổi.”
Tôi chỉ cười nhạt. Vậy mà bao năm tôi sống như cái bóng, chẳng ai biết tôi là ai. Ngày họp gia tộc, cả họ Nguyễn tề tựu, ăn mặc bảnh bao, ánh mắt dè chừng, kẻ thù lẫn người thân ngồi chen chúc quanh chiếc bàn lớn. Phan xuất hiện, váy công sở ôm sát, môi đỏ chót, tự tin như nữ giám đốc mới lên ngôi, còn tôi chỉ mặc áo dài nâu cũ, ngồi lặng lẽ ở góc phòng, không ai chào hỏi. Tưởng sẽ làm tôi mất mặt, Phan nào ngờ luật sư Dũng, người từng là bạn thân của chồng tôi, bất ngờ xuất hiện với xấp hồ sơ dày cộp. Ông trịnh trọng đọc to trước họ tộc:
“Theo điều lệ công ty, bà Nguyễn Thị Duyên hiện giữ 30% cổ phần gốc, quyền phủ quyết tuyệt đối. Không ai được quyền ra quyết định quan trọng nếu chưa có sự đồng thuận của bà.”
Cả phòng nín thở. Mắt người thì trợn tròn kinh ngạc, kẻ thì lén quay sang dò xét. Phan – con dâu tôi – mặt trắng bệch như vừa bị ai tát, miệng lắp bắp không nên lời, tay bấu chặt lấy ghế. Minh, con tôi, cúi gằm mặt không dám nhìn ai. Tôi đứng dậy, chỉnh lại tà áo dài, ngẩng đầu nhìn thẳng vào mắt Phan, hỏi:
“Bữa cơm hôm qua mày gọi tao là gì nhỉ? Ăn bám à?”
Không khí đông cứng lại, từng người một im thin thít, chẳng ai dám ho he. Tôi điềm tĩnh tiếp lời:
“Tao không cần tiền, không cần danh, nhưng tao có quyền và tao biết dùng nó đúng lúc, không để ai lấy danh nghĩa tao mà làm chuyện trái.”
Nói xong, tôi nhìn từng khuôn mặt, ánh mắt họ lảng tránh, người thì gật gù như vừa tỉnh giấc, người thì bối rối vì nhận ra đã quá coi thường tôi. Đêm đó, tôi trở về căn phòng cũ, biết rõ mình không còn là người ăn bám trong mắt mọi người nữa, mà đã trở thành mối nguy cho quyền lực của kẻ trẻ tuổi. Phan thì càng thêm thù ghét, Minh thì càng tránh mặt tôi nhiều hơn. Cô giúp việc thì thỉnh thoảng ghé thăm, hỏi:
“Bà không sợ bị ghét à?”
Tôi chỉ cười:
“Ở tuổi này, người ta không cần tình thương mà cần sự tôn trọng.”
Cứ thế, tôi bị Phan cô lập khỏi mọi quyết sách, liên tục bị gây áp lực để từ bỏ quyền biểu quyết, đẩy tôi xuống tầng dưới làm việc, cho tôi ngồi phòng nhỏ lạnh lẽo. Nhưng lần này, tôi không im nữa. Tôi gọi cho luật sư, chuyển toàn bộ quyền biểu quyết thành độc lập, không cho ai ký thay. Phan tức tối đến run rẩy, nhưng chẳng làm gì được. Đúng lúc ấy, tin dữ giáng xuống: đối tác lớn nhất miền Bắc hủy hợp đồng, nêu lý do không tin tưởng ban điều hành mới. Phan tái mặt, chạy khắp nơi lo cứu vãn tình thế, nhưng cổ đông nhỏ liên tiếp gửi đơn điều tra nội bộ, yêu cầu đình chỉ chức vụ của Phan. Minh – con trai tôi – buồn bã xin nghỉ việc, dắt vợ con về quê, nhìn tôi ngập ngừng:
“Mẹ, cứu vợ chồng con với.”
Tôi lắc đầu, bảo:
“Ngày nó đạp mẹ xuống, con đứng nhìn. Giờ bảo mẹ kéo nó lên mẹ không làm nổi.”
Thế là hết. Phan bị đình chỉ chức vụ vĩnh viễn, bị điều tra vì các khoản chi mờ ám, những người từng ủng hộ cô cũng quay lưng. Tôi không hả hê, chỉ thấy nhẹ lòng. Chiếc ghế cố vấn danh dự tôi để lại là để giữ gốc rễ cuối cùng cho cái họ này, không để nó biến thành trò cười cho thiên hạ. Minh lặng lẽ bước vào phòng tôi, mắt rưng rưng:
“Mẹ có gì muốn nói không?”
Tôi chỉ cười nhạt:
“Mẹ đi để tụi con dễ thở hơn.”
Không còn nước mắt, không còn níu kéo. Cuối cùng, trên mặt báo chỉ còn dòng tin nhỏ:
“Phan, cựu điều hành Nguyễn Duyên, bị đề xuất xử phạt vì vi phạm tài chính.”
Không ai nhắc đến danh dự của cô, nhưng tên tôi, bà Duyên, lại được gọi là người đàn bà giữ linh hồn một gia đình. Trong căn nhà nhỏ ở ngoại thành, tôi ngồi nhâm nhi tách trà nóng, ngửi mùi đất sau cơn mưa, lòng an yên. Không cần ai nhớ ơn, chỉ cần không ai dám coi thường nữa.
Tôi không còn ghế quyền lực, nhưng vẫn giữ được giá trị thật, điều mà cả đời này, kẻ tham vọng quyền lực chưa chắc đã với tới được. Bởi lẽ, bài học lớn nhất không phải giữ ghế mà là biết giữ mình, không để ai dẫm lên danh dự. Người già dù im lặng, nhưng chỉ cần họ đứng dậy, cả họ phải ngả mũ cúi đầu. Nếu ai từng chịu đựng, từng bị gọi là ăn bám, hãy nhớ: Im lặng không phải đầu hàng. Đến lúc cần, hãy lật bàn cờ – vì danh dự không bao giờ cũ.
